Şık’ın Bianet’teki yazısına göre Türkiye’den Avrupa Birliği’ne ihraç edilen ürünlerde pestisit kalıntı analizleri yapılıyor. Bir sorun tespit edildiğinde, örneğin üründe kullanılması yasak olan bir pestisit kalıntısı çıktığında o ürün tüketime sunulmuyor ve ihracatçı ülkeye geri gönderiliyor. Pestisitler tarımda kullanılan kimyasal maddeler.

Kayıtlar açık
Avrupa Birliği üyesi ülkelerde yapılan analizlerin kayıtlarına erişmek mümkün. Sistemde yer alan son iki yıllık kayıtları gözden geçiren Şık, Türkiye’de kullanılması yıllardır yasak olmasına rağmen hala kullanılan çok sayıda pestisit olduğunu tespit etti.

Pestisit neden yasaklanır?
Pestisitlerin insan sağlığına, çevreye ya da belirli bir canlı türüne örneğin arılara zarar verdiği kesin olarak kanıtlandığında kullanımı yasaklanıyor. Ancak bu yasaklama sürecinin tartışmalı olduğunu, bir pestisitin yol açtığı zararların belirlenmesi ile yasaklanması arasındaki zaman dilimin on yıllara yayılabileceği belirtiliyor.

Bir pestisitin kullanılmasına izin verilmesi sürecinde insan ve çevre sağlığı ile çeşitli canlı türlerine zarar verip vermediğini tespit etmeye yönelik çalışmalar yapıldığı belirtilse de, bu çalışmaların kapsamı sınırlı bulunuyor. Dolayısıyla güvenilir olduğu iddiası ile piyasaya sunulan, on yıllar boyunca kullanılan ancak zararlı olduğu anlaşılınca kullanılması yasaklanan çok sayıda pestisit var.

Kullanımı yasaklanan pestisitler piyasadan toplatılıyor. Dolayısıyla yasaklanan ve piyasadan toplatılan pestisitlerin tarımda kullanılmayacağı için gıda ürünlerinde kalıntısının çıkmaması gerekiyor. Ancak gerçek durumun böyle olmadığı anlaşılıyor.

Liste
Şık, Avrupa Birliği kayıtlarına göre kullanılması yasak olmasına rağmen Türkiye tarımında kullanılan pestisitleri tabloya döktü:

Grafik: Bianet/Bülent Şık
Listede yer alan chlorpyrifos etil Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bitki koruma ürünleri listesinde yer almıyor. Bakanlık çocuk sağlığı için çok zararlı olan klorpirifosun (klorpirifos etil) kullanılmasını 2016 yılında yasaklamış ve bu pestisitin piyasadan toplatılması kararını almıştı. Ancak klorpirifos kullanımı yasak ve toplatma kararına rağmen yıllarca devam etti. Bu zehri piyasadan toplatma işlemi yapılmadı. Bu konuda Meclis’te verilen soru önergeleri yanıtsız kaldı.