Aydın’ın Nazilli ilçesinde 2023’te başlayan tarihi Bozyurt Horasan Mezarlığı kazıları, Batı Anadolu’nun fetih sürecine ışık tutuyor. Türk fütüvvet teşkilatı örgütünün de izlerinin rastlanıldığı kazı çalışmalarında Türkiye’de daha önce eşine rastlanılmayan mezar taşları tespit edildi. Gazeteci Mehmet Ali Cintosun, bölgede incelemeler yaparak, merak edilenleri kazı başkanı Prof. Dr. Bülent Nuri Kılavuz'a sordu.
Nazilli’de Türk tarihini aydınlatan keşif! Horasan Mezarlığı’nda Anadolu’daki ilk Türklerin izlerine rastlanıldı
Aydın’ın Nazilli ilçesinde 2023’te başlayan tarihi Bozyurt Horasan Mezarlığı kazıları, Batı Anadolu’nun fetih sürecine ışık tutuyor. Türk fütüvvet teşkilatı örgütünün de izlerinin rastlanıldığı kazı çalışmalarında Türkiye’de daha önce eşine rastlanılmayan mezar taşları tespit edildi.
YAYINLAMA:
GÜNCELLEME:
118
218
Nazilli, Anadolu’nun fetih sürecini aydınlatan tarihi bir kazı çalışmasına ev sahipliği yapıyor. Bursa Uludağ Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Nuri Kılavuz başkanlığında Bozyurt Mahallesi’den yürütülen ve Türk fütüvvet teşkilatı örgütünün izlerine rastlanılan kazı çalışmaları, Türkiye’de daha önce eşine rastlanılmamış mezar taşlarıyla da dikkat çekiyor.
318
Kazı Başkanı Prof. Dr. Bülent Nuri Kılavuz, Bozyurt’taki Horasan Mezarlığı kazı çalışmalarına ilişkin Havadis Gazetesi’ne önemli açıklamalar yaptı. Bölgenin tarihine ilişkin araştırma yaptıkları sırada dikkat çeken nüfus hareketliliği nedeniyle kazı alanını keşfettiklerini ifade eden Kılavuz, o süreci şöyle anlattı;
418
“Bozyurt köyünün Fatih Sultan Mehmet döneminde 5 bine yakın bir nüfusa ulaştığını gördük. Bu civardaki büyük şehirlerde bile bu nüfus yoktu. Acaba bu nüfusun sebebinin ne olduğunu araştırırken, kayıtlarda bu köyde 5 tane ahi zaviyesinden, Bektaşi tekkesinden, Kadiri tekkesinden ve Mevlevi tekkesinden bahsediliyor. 18. yüzyılda da bir Niyazi Mısri tekkesi var. Bu köyde neden bu kadar tasavvufi tekke bulunur bunun peşine düştük.”
518
Horasan erenleri buraya yerleşti
Horasan Mezarlığının Batı Anadolu’nun Türkleşmesindeki fetih sürecini aydınlattığını ifade eden Prof. Kılavuz, “Buranın Horasan mezarlığı olması Anadolu’nun fetih sürecinde bu bölgelerin 13. yüzyılın ilk döneminde fetih döneminde bu bölgeye Horasan’dan gelen, Horasan erenleri adını verdiğimiz kişilerin bu bölgeye yerleştiklerini ve Ahi zaviyelerini bu şekilde oluşturduklarını anladık.” dedi.
618
Türk fütüvvet teşkilatının “Tahta kılıçlarla fethi”
Kılavuz, kazılarda ulaşılan bulguların, askeri fetihlerin geri planındaki Türk Fütüvvet teşkilatına işaret ettiğini de ekledi. Kılavuz, tarihte sıklıkla kullanılan tahta kılıçlarla fetih sürecinin izlerine Bozyurt’ta rastlanıldığı kaydetti.
718
Prof. Kılavuz, “Bizim Türk fütüvvet örgütü teşkilatı dediğimiz bir örgütümüz var. Yani sadece silahlı ordudan oluşan bir şey değil, bizim tarihimizde ‘tahta kılıçlarla fethedildi’ ifadesi son derece yaygındır. Oradaki tahta kılıçtan kastımız Ahiler gibi, Anadolu’nun fethi sırasında Yunus Emre gibi, Mevlana gibi, Bektaşi gibi gönül erlerinin yapmış olduğu fetihlere ‘tahta kılıçlarla fetih’ olarak isimlendiririz. Bu doğrultuda bu bölgede bunların işaretlerini görüyoruz.”
818
Bölgenin fetih sürecine dair önemli bulgular
Bölgenin fethinin zamanlamasına da değinen Kılavuz, “1205 tarihinde Denizli fethediliyor. Denizli’nin fethinden sonra 1211 tarihinde Dandalaz savaşı sonrasında bu bölge fethedilmeye başlanıyor. İşte o savaştan sonra bu bölgenin fethiyle ilgili en önemli işaretleri bu alanda görüyoruz” ifadelerini kullandı.
918
Türkiye'de daha önce görülmemiş mezar taşları burada!
Prof. Dr. Kılavuz, Bozyurt Horasan Mezarlığının Anadolu’daki Türk mezar taşı geleneği açısından son derece ünik örnekler barındırdığının altını çizerek, şunları söyledi; “Burada görmüş olduğumuz çok farklı mezar taşları var. Kare, silindir, dikdörtgen, sekizgen, çokgen formlu mezar taşları var. Bu mezar taşları sade gövdeden ve bu sade gövdenin üzerinde çeşitli tarikatlara ait sikke dediğimiz sertuşlardan oluşmaktadır. Bu diğer bölgelerde gerçekten görmediğimiz, görmeye alışık olmadığımız mezar taşlarıdır. 13. yüzyıldan, 20. yüzyılın başına kadar Türk dönemine ait bütün mezar taşlarının gelişimini burada görmek mümkün.”
1018
Geleceğe geçmişin büyük mirası
Horasan Mezarlığı kazılarının, Türk-İslam dönemi çalışmalarına ışık tutacağını belirten Kılavuz, projenin hedefine ilişkin şunları kaydeti; “Türkiye’de yapılan Türk-İslam dönemine ait çalışmaların sayısı ne yazık ki çok az. Ama bu şekilde bir kazı şu an Türkiye’de yok. Bizim yaptığımız anlamda fetih dönemine ait kazılar yok. Geleceğe Miras Daire Başkanlığı’nın sunduğu büyük imkanlarla bu kazıları gerçekleştirebiliyoruz. Bu amaçla insanımızı daha iyi bilinçlendirebilmek, öncelikle ilk etapta Aydın Bölgesi’ndeki, daha sonra tüm Türkiye’deki gezilere gezecek olanlara kendi tarihimizi, bu bölgenin fethinin nasıl gerçekleştiğini, Türk fetih teşkilatının örgütünü nasıl gerçekleştiğini anlatabilmek için bir gezi güzergahı başlattık. İnşallah en kısa zamanda bu alan bir ören yerine dönüştürülüp gezi güzergahı yapılarak ziyaretçilere açılacaktır.”
1118
Prof. Dr. Bülent Nuri Kılavuz, kazı çalışmalarına destek veren Aydın Valisi Yakup Canpolat’a, Nazilli Kaymakamlığı’na, Aydın Büyükşehir Belediyesi’ne, Nazilli Belediyesi’ne ve özel sektör destekçilerine teşekkür etti.
1218
1318
1418
1518
1618
1718
1818