- İLAY ARIKAN
Koçarlı ilçesi Cincin Mahallesi'nde bulunan kaderine terk edilmiş Cincin Kalesi Aydınlı Elçim Çantal'ın bitirme projesiyle gündeme geldi. Bu unutulmaya yüz tutmuş tarihi yapının bakım ve restorasyon çalışmalarının yapılarak korunması ve turizme kazandırılması gerektiğini belirten Çantal, "Koçarlı MYO'da eğitim alırken bir tabelanın dikkatimi çekmesiyle Cincin Kalesi'ni araştırmaya başladım. Ancak daha önce herhangi bir çalışma yapılmamıştı ve kaynaklar çok kısıtlıydı. Sadece mimar Ayda Erel, kalenin planıyla ilgili çalışma yapmış ancak kapsamlı araştırma yapılmamıştı." dedi.
Dikey Geçiş Sınavıyla Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü'ne başlayan Aydınlı Elçim Çantal, bitirme projesi olarak Cincin Kalesi'ni seçmeye karar verdi. Çantal'ın tarihi yapıda en çok ilgisini çeken ise, Kalenin yalnızca savunma olarak değil, tarım, üretim ve ticaret faaliyetlerinde de kullanılmasıydı. Ayrıca Kanuni Sultan Süleyman döneminde sefere katılan bir askerin soyundan gelen Cihanoğulları ailesi de bu kalede yaşamıştı.
Hem arşiv belgelerine ulaştığı hem de yerinde çevre analizleri yaptığı Cincin Kalesi projesiyle literatürde bir ilk olan Elçim Çantal, ”Projemde danışmanlık yapan Doç. Dr. Hüseyin Samet Aşıkkutlu ve Prof. Dr. Latif Gürkan Kaya’ya teşekkür ederim. Danışman hocam bu projeyi akademik bir yayına dönüştürmek için çalışmalar başlattı. Şu anda makale yazıyor. Onların desteğiyle bu noktaya geldim.” ifadelerini kullandı.
Kendi verilerini kendi araştıran Çantal, kalenin bakımsızlığı ile ilgili şunları söyledi:
"Araştırmamı yaparken aynı evrak üzerinde kalenin, camiinin ve mezarların yer aldığı gördüm. Tek evrakta hepsinin koruma altında olduğu yazıyordu. Camiiye dair araştırma vardı, restorasyon ve bakım çalışmaları yapılmış hatta ibadete açılmıştı. Ancak camiinin hemen arkasında bulunan ve tarihe ışık tutacak olan Cihanoğulları ailesinin mezar taşları bakımsızdı."
Çantal sözlerine şöyle devam etti, "Araştırmamda kalenin 17 ve 18. yüzyılda Cihanoğulları ailesi tarafından yapıldığına ulaştım bu tarihler mezar taşlarından yola çıkarak belirlenmiş. Kalenin kesin tarihini öğrenmek için mevcut taşların arkeolojik olarak incelenip çalışılması gerekiyor."
Peyzaj bütünlüğü açısından ilk araştırmayı yapan Çantal, "Geçmişte heyelandan kalenin bazı duvarları yıkılmış, ayrılan duvarlar, çatlaklar ve bağlayıcıların alındığı duvarlar var. Günümüzde de heyelan riski var. Kalenin bir an önce bakım ve
restorasyon çalışmalarının başlaması gerekiyor. Şu anki atıl haliyle tehlike saçıyor." ifadelerini kullandı.
Atıl durumdaki kalenin üretim kısmında bulunan yağhanelerin köylüler tarafından bir dönem ahır olarak kullanıldığını belirten Çantal, "Kale içi çok pis, temizlik çalışması yapılmalı. Buradaki pislikler duvarlara da zarar veriyor." dedi.
Restorasyon maliyetinin belediye bütçesi ile karşılanamayacağını belirten Elçim Çantal, "Koçarlı Belediyesi, Cincin Kalesi için kamulaştırma yapmış, sit alanı oluşturulmuş ancak kalenin bakım ve restorasyon bütçesini sadece belediye karşılayamaz. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın da bunu üstlenmesi gerekir. Belki de
Belediye ile Bakanlık ortak çalışma yapabilir." dedi.
Cincin Kalesi'nin olduğu alana ilkokul yapıldığını aktaran Elçim Çantal, "Okul binasının içi yağmalanmış gibi. Ayrıca okulun bahçesi aynı zamanda kale duvarı. Okul bahçesinin içindeki alanda tarihi taşlar mevcut. Kalede çalışma yapılabilmesi için okulun yıkılması gerek çünkü okul kalenin üstüne yapılmış." ifadelerini kullandı.
Cincin Kalesi ve çevresinin korunarak geleceğe aktarılabilmesi için çok yönlü bir çalışma gerektiğini söyleyen Çantal, "Öncelikle kalenin inşa tarihinin netleştirilebilmesi için arkeolojik kazılar ve bilimsel analizler yapılmalı; yapısal güvenliği sağlamak adına jeolojik önlemler, drenaj iyileştirmeleri ve güçlendirme çalışmaları gerçekleştirilmelidir. Tarihî dokuya zarar veren terk edilmiş yapılar kontrollü şekilde kaldırılmalı, özgün kullanım alanları restore edilmelidir. Cihanoğlu Camii haziresindeki mezar taşları belgelenmeli ve kapsamlı restorasyonla korunmalıdır. Kaleye dair dijital rekonstrüksiyonlar ve tanıtım projeleri hazırlanmalı; yerel rehberlik, el sanatları ve kültürel etkinliklerle bölge canlandırılmalıdır. Turizm altyapısı güçlendirilerek ulaşım, konaklama ve dinlenme alanları planlanmalı; akademik araştırmalar için bir merkez kurulmalıdır. Bütüncül bir yönetim planı doğrultusunda yerel yönetimler, üniversiteler ve Sivil Toplum Kuruluşları iş birliği içinde hareket etmeli; düzenli bakım, halkın katılımı ve doğal tarihî dengeyi gözeten sürdürülebilir planlamalar hayata geçirilmelidir." dedi.
Önemli turizm noktaları olan Efes, Kuşadası, Pamukkale ve Muğla'nın güzergahında yer alan kale ile ilgili köylü halkıyla da görüşen Çantan, öğrendiklerini şu sözlerle aktardı: "Köylüler kalenin içinde bir şey yaptıklarında şikayet edildiklerini ancak kimsenin de bir şey yapmadığını söyledi. Onlar kalenin bakımlarının yapılıp turizme açılmasını istiyorlar. Kale ile birlikte zeytinyağı, incir gibi ürünlerini pazarlayabilecekleri bir ortam oluşturulmasını talep ediyorlar. Meşhur Cincin karpuzu gibi kale ile birlikte bu ürünler de markalaşabilir."
Elçim Çantal kimdir?
Elçim Çantal, 1987 yılında Aydın'da doğmuştur. 2021 yılında Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Koçarlı Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Yetiştiriciliği programından mezun olduktan sonra 2023 yılında Dikey Geçiş Sınavı (DGS) ile Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü’ne geçiş yapmış
ve şu anda 4. sınıfta eğitimine devam etmektedir.
Doğaya, bitkilere ve kültürel mirasa olan ilgisiyle özellikle tarihi alanların korunması ve peyzaj planlamasıyla bütünleştirilmesi üzerine çalışmaktadır. Aydın’ın Koçarlı ilçesinde yer alan Cincin Kalesi çevresi üzerine hazırladığı bitirme çalışmasıyla hem bölgeye katkı sunmayı hem de mesleki anlamda farkındalık yaratmayı hedeflemiştir.
Lisans mezuniyetinin ardından yüksek lisans yaparak akademik kariyerine devam etmeyi ve bilimsel çalışmalara katkı sunmayı hedeflemektedir.