ÇÖL ÇİÇEĞİ
Yazar: Varis Dırıe
Çevirmen: H.Gülrû Yüksel
Alanı: Edebiyat Biyografik Roman
Yayınevi: Bilge Kültür Sanat yayınları

Kitabın yazarı esasen bir model.

Somali’de göçmen olarak yaşayan, hayatlarını çölde deve, keçi, domuz güderek sürdüren kalabalık bir ailenin ferdi.

Ailesi, özellikle babası onu kültürleri gereği daha çocuk denilecek yaşta evlendirmek ister ve bunu kabullenemeyen Varis düşüncesini annesine anlatır ve onu ikna ederek evden kaçar.

Yolculuk sırasında çok büyük zorluklarla karşılaşır.

Mogadişu'ya kaçışıyla yeni bir hayata atılmayı cesaret eder ve kendisinin dahi hesap edemediği macera dolu bir hayata atılır.

Bu kitap, çöl hayatının zorluklarından kaçmanın hikayesinin ötesinde bir anlam taşımaktadır.
Afrika ülkelerinde uygulanan, kültürel kodları ve etkisi kıta insanlarının hayatında derin anlamlar taşıyan, genç kızlar için uygulanan “Kadın Sünnet” uygulaması Çöl Çiçeği Varis için mücadeleye dönüşür.
Kızların sünnet edilmesi geleneğinde genç kızlar, kadınlık uzuvlarının biraz uygulama becerisi olan kadınlar tarafından ilkel usul ve anestezi olmadan kesilip ve yine ilkel bir şekilde dikilmesini, kadınlık hali olan periyotlarda yaşadığı zorlukları, Batılı hemcinslerinin yaşamadığını ve bunun gerçekten gerekli olmadığını öğrenmesi ile Varis için artık “Kadın Sünneti” yeni bir anlam kazanır, bu uygulama için mücadele vermeye karar verir.

Varis'in yaşadığı yerden ve ailesinden kaçış süreci kolay olmamıştır.
Yolculuk sürecinde çok zor anlar yaşamış, ahlaksız insanlarla karşılaşmış, ama sonunda şehirdeki akrabalarına ulaşmıştır.

Varis, önce Somali’nin değişik yerlerinde akrabalarının evlerinde hizmetçilik yaparak günlerini geçirir.
Evlerinde hizmetçilik ettiği teyzesinin Büyükelçi kocasının Londra'ya tayini ile Varis de Londra'ya gider ve eniştesinin görev süresi dolana kadar orada kalır ve onların gittikleri yere götürmek istemelerine rağmen kendisi Londra'da kalmayı tercih eder ve pasaportunu saklayarak bu niyetini gerçekleştirir.
Modellik macerası işte bu tarihten sonra başlar.

Kitabı okurken Varis'in karşılaştığı zorluklara üzülecek, mücadele azminden etkilenecek, ülkesine olan sevgisi, ailesine bağlılık ve Allah'a olan inancını duygulanarak okuyacaksınız.
Kitaptan seçtiğim, “Kadın Sünnet” uygulaması ve Varis'in destansı hayatı ve mücadelesini anlamamızı yardımcı olacak alıntılarla devam etmeliyim.

Çünkü, Çöl Çiçeği Model Varis'in hayatı ve mücadelesi, sadece kendi başarı hikayesi ile sınırlı değil.
O, kişisel başarısından sonra kendisinin de mağduru olduğu bir uygulamanın ürettiği mağdurların sözcüsü olarak elde ettiği bütün imkanları kullanmış, geçmişinden utanmadan davranma cesareti göstermiş, hayatı ve mücadelede kararlılık göstererek, örnek ve güçlü bir hikaye yazmıştır.

Önce, Varis'in hayatı ve kitabın yazılmasına sebep olan “Kadın Sünnet” olayının içeriği ile başlamalıyım.
Çünkü bu uygulama doğrudan İslam ile değil, Afrika'nın kültürüyle ilgisini açıklamak için bu gerekli.
“Kadın Sünneti” yada bugün tercih edilen deyimiyle Kadınlarda Genital Sünnet (KGS) Afrika'nın yirmi sekiz ülkesinde sıkça uygulanmaktadır.

BM, bu uygulamanın 130 milyon kız ve kadında gerçekleştiğini tahmin etmekte. Her yıl iki milyon kız bunun kurbanı olmakta.

Operasyonlar çoğu kez ilkel ortamlarda kasabalı bir kadın tarafından yapılmakta. Anestezi kullanılmamakta.

Ellerine ne geçerse kullanmaktalar: jilet, bıçak, makas, kırık cam parçaları, keskin taşlar ve hatta bazı bölgelerde dişlerini.

İşlem coğrafi bölgeye ve kültürel uygulamalara göre değişiklik göstermekte.

İşlemin bıraktığı en küçük hasar kadını ömür boyu seksten zevk almaktan mahrum bırakan klitorisin kesimi.

Sorunun öte yakasında, Somali'de yüzde seksen oranında, vajinanın iki kısmının birbirine dikimi vardı. Bu benimde maruz kaldığım yöntemdi.

Bunun hemen ardından görülen komplikasyonlar, şok, enfeksiyon, anüste hasar, nedbe oluşumu, tetanos, septisemi, HIV ve Hepatit B'dir.” shf.233

Yukarıda tarifi yapılan uygulamanın ve ortadan kaldırılması, Afrika'lı kızlar ve kadınların bu gelenek ve kültürün ürettiği zulme dönüşen eziyetten kurtulmak için verdiği mücadeleyi içeriyor.

Bu göçebe bir kızın hikayesidir.

Hikaye binlerce göçebe kızın; hayatla, gelenekle, kültürel kuşatılmışlığı ve mahkumiyetine karşı kendilerinin içinden çıkan; duyarlı, azimli, kararlı yüreğin feryadıdır.

Varis yaşadığı trajediyi şöyle anlatıyor.

“Benim kültürümde bir kadın anne olduğunda bir saygı nişanı kazanır.
Bir insan dünyaya getirmekle hayatın armağanına katkıda bulunmuş olur.
Aleeke doğduğunda ben de bir ana olmuştum.
Beş yaşında iken olduğum sünnette başlayan kadınlık serüvenim otuz yaşında bebeğimi dünyaya getirmekle devrini tamamlamıştır.
Artık kendi anneme, her zamankinden fazla saygı gösteriyordum.
Somalili kadınların, sadece kadın olduklarından dolayı taşıdıkları yüke katlanacak inanılmaz bir güce sahip olduklarını anladım.
Batı'da bir kadın olarak hayat sürerken yapmam gereken şeyi yapmak için büyük mücadele verdim ve kimi zaman başaramayacağımı düşündüm:
McDonald's’ta periyot dönemimde yerleri silmeye çalışırken öleceğimi sanırdım.
Ameliyat olduktan sonra rahatça tuvalete gidebiliyordum.
Dokuz ay paytak paytak yürüdüm, şehirden Harlem'e gitmek için metroya bindim, merdivenleri indim çıktım, marketten alışveriş yaptım.
Doğumhanede üç gün bekledim ve her an, doktorların önünde doğum masasında kalacağımı düşündüm.
Gerçek ise benim şanslı olduğum idi.
Ya domuzlarına su bulmak için millerce yürüyen ve kanaması olduğu için ayakta duramayacak kadar sancısı olan çöldeki kız ne olacaktı?
Peki doğum yapar yapmaz vajinası sımsıkı kalsın diye bir bez parçası gibi dikilen kadın ne yapacaktı? Ya da dokuz aylık hamileyken on bir aç çocuğunu çölde beslemek için avlanan anneye?
Veya hala sünnet dikişini taşıyan genç bir anneye ilk bebeğini doğururken ne olacaktı?...bu soruların cevabını biliyorum.
Çoğu çölde kan kaybından ölecek, şanslı olanları ise sırtlanlar ya da akbabalardan önce kocaları bulacaktı…”shf 227-228

Çöl Çiçeği kitabı gerçek bir hayat hikayesidir.

Kitabın filmi de var ama kitaptan okumak daha farklı ve okuru duygu anaforunu taşıyor.

***Okundu.